آشنایی با مفاهیم UI و UX

اگر از علاقه‌مندان دنیای آی‌تی و فناوری باشید مطمئنا با واژه‌های UI و UX برخورد داشته‌اید، دو اصطلاحی که بین طراحان وب یا اپلیکیشن بارها و بارها تکرار می‌شود. در این آموزش قصد داریم به طور کامل و با بیانی ساده با این دو مفهوم آشنا شده و تفاوت آن‌ها را بشناسیم. بد نیست در ابتدا و به صورت خلاصه بدانیم که واژه UI مخفف عبارت User Interface و به معنای رابط کاربری و واژه‌ی UX مخفف عبارت User Experience و به معنای تجربه‌ی کاربری می‌باشد. در ادامه به طور کامل راجع به این دو اصطلاح بحث کرده و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

UI یا رابط کاربری چیست و به چه معناست؟

همانطور که پیشتر گفتیم، واژه‌ی UI خلاصه شده‌ی عبارت User Interface می‌باشد که در زبان فارسی آن را با عنوان رابط، واسط یا نمای کاربری می‌شناسیم. رابط کاربری شامل المان‌های دیداری یک محصول می‌شود، به عنوان مثال در یک وبسایت یا اپلیکیشن، تمام تصاویر به کار رفته، رنگ‌بندی‌ها، طراحی ظاهری دکمه‌ها و… می‌توانند در بردارنده‌ی مفهوم UI باشند.

برخلاف طراحان UX که بر روی حس کلی کار تمرکز می نمایند طراحان UI بر روی نحوه ارائه محصول کار می نمایند. آنها صفحه ای را طراحی می نمایند که کاربر با آن در ارتباط می باشد و تلاش می نمایند UI را در جهت محقق ساختن اهداف طراح UX پیش ببرد. به عنوان مثال ممکن است طراح UI تصمیم بگیرد اسلایدری در بالای صفحه تعبیه نماید و یا دکمه ای برای انجام فرآیند خرید در مکانی از صفحه ایجاد نماید. همچنین طراح UI مسئول ساخت راهنمای استایل منسجم می باشد تا ثبات و یکپارچگی در طراحی دیده شود.

UX یا تجربه‌ی کاربری چیست و به چه معناست؟

اصطلاح UX مختصر شده‌ی عبارت User eXperience می‌باشد که می‌توان آن را تجربه‌ی کاربری معنا کرد و شامل رفتار، حالت و احساست کاربر در مورد استفاده از یک محصول و یا سیستم خاص گفته می شود. تجربه کاربر شامل جنبه های عملی، تجربی، موثر ، معنی دار و جنبه های با ارزش اثر متقابل انسان و کامپیوتر و محصول می باشد، که شامل درک کاربر از جنبه های مختلف سیستم شامل کاربرد، سادگی در استفاده و بهره وری می باشد. بر اساس تعریف ISO عنوان user experience شامل کلیه عواطف، اعتقادات، مزیت ها، پاسخ های فیزیکی و روانی، رفتارها و اجراها قبل از زمان استفاده، در زمان استفاده و بعد از آن اطلاق می گردد.

وظیفه طراح وب سایت چیزی بیش از طراحی محیطی زیبا برای وب سایت شما می باشد که طراح می بایست هیجان و احساسات کاربران شما را در نظر بگیرد و سایت را به گونه ای طراحی نماید تا وب سایت شما ارتباط احساسی برقرار نماید. طراح وب سایت یکی از مهترین اعضای تیم شما می باشد که در صورتی که کار خود را به درستی انجام دهد تاثیر بسیار مثبتی در کسب و کار شما خواهد داشت.

مارک زاکربرگ خالق فیس بوک میز طراحان وب سایت خود را نزدیک میز خود قرار داده بود تا بدین وسیله هم کار ایشان را دائما تحت نظر داشته باشد و هم بتواند خط مشی و دیدگاه های خود را دائما به ایشان منتقل نماید تا بدین وسیله طراح با درک بهتر فعالیت وب سایت طراحی های مفهومی تری را ارائه نماید. مهندسان در کار طراحی سایت بخش هایی را پیاده سازی می نمایند که کاربر مشاهده نمی نماید و منطق و اصول کار را پیاده سازی می نمایند حال آنکه طراحان وب سایت رابط کاربری وب سایت را پیاده سازی می نماید.

یک مثال ساده برای درک UX

زمانی که شما از یک سایت محصولی را سفارش می دهید و بسیار سریع تحویل شما می گردد، یا در استفاده از محصول به مشکلی بر میخورید و تیم پشتیبانی محصول به سرعت مشکل شما را برطرف می‌کنند، به این معناست که UX خوبی وجود داشته است.

هر چقدر دستیابی به محصولات شما آسانتر باشد شما طراحی ux موفق‌تری خواهیدداشت. بنابراین یک طراح ux توجه بیشتری به رضایت کاربر هنگام استفاده از محصول یا خدمات شما دارد.

در نتیجه این دو مفهوم را می‌توانیم به صورت زیر خلاصه کنیم:

• UI: زیباهای بصری منحصر به فردوجذاب
• UX: رضایت کاربران از حضور در سایت و راحتی آنها در استفاده از امکانات سایت

طراحی UX یک شغل آینده دار

طراح UX به سرعت تبدیل به یکی از محبوب ترین عناوین شغلی در آینده‌ی نزدیک خواهد شد. به جرات میتوان گفت یکی ازشغل‌های پر درآمد و سودآور طراحی ux است. یکی از جذابیت های این شغل ترکیب فناوری و هنر است به این معنی که شما با استفاده از تجربیاتی که از رفتار کاربران و تعامل با آنها بدست می آورید می توانید یک محصول یا خدمتی را براساس نیاز آنها طراحی کنید. البته به این نکته دقت کنید که این کار در  ظاهر بسیار ساده ولی در عمل دشوارست.

کاربر پسند بودن رابط کاربری

یک طراحی کاربر پسند (User Friendly) یعنی تمام اجزا و المان‌های سایت یا برنامه به خوبی کار کرده و در جای صحیح خود قرار داشته باشند. همچنین کاربر بتواند به راحتی با طرح ارتباط برقرار کرده و نیاز او هنگام کار با سیستم فراهم شود.

به عنوان مثال اگر بخواهیم یک سایت را باهم بررسی کنیم، مواردی مانند واکنش‌گرا (ریسپانسیو) بودن سایت، محتوای با کیفیت، طراحی زیبا و چشم‌نواز، سرعت بارگذاری بالا، سادگی و شلوغ نبودن طرح از جمله مواردی هستند که می‌توانند از ویژگی‌های یک سایت کاربر پسند به شمار بیایند. به زبان ساده می‌توان گفت، محصول کاربر پسند آن چیزیست که کاربر واقعا به آن علاقه‌مند شده و از کار کردن با آن لذت ببرد.

همانطوری که گفتیم یکی از مهم‌ترین عواملی که در کاربر پسند بودن یک محصول یا خدمت نقش دارد، سادگی بصری و همچنین سادگی در کار با آن محصول است. به عنوان مثال فکر می‌کنید چرا موتور جستجوی گوگل در نهایت از یاهو پیشی گرفت و به انتخاب اول اکثر کاربران تبدیل شد؟ به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت گوگل سادگی آن بود، در آن زمان که صفحه‌ی نخست یاهو پر بود از لینک‌های گوناگون و امکانات مختلف، صفحه‌ی اصلی گوگل تنها از یک باکس جستجوی ساده تشکیل شده بود.

طراحی تجربه‌ی کاربری

طراحی تجربه‌ی کاربری را می‌توان در ۶ بخش اصلی دسته‌بندی کرد، که عبارتند از:

1-محتوای مناسب و کاربردی

دلیل اصلی استفاده کاربر از یک برنامه یا وبسایت دسترسی به محتوای مورد نیازش می‌باشد، بنابراین یکی از مهم‌ترین مراحل برای ساخت یک تجربه‌ی کاربری عالی ارائه محتوای کاربردی و مناسب به کاربر است.

2-معتبر بودن محتوا

مورد بعدی که باعث اعتماد کاربر به یک محصول یا سرویس می‌شود، ارائه‌ی محتوای معتبر به وی می‌باشد، به عنوان مثال در یک متن خبری حتما منبع رسمی خبر را ذکر کنید و همچنین از نوشتن متن به صورت عامیانه جدا خودداری کنید.

3-استفاده‌ی ساده

یک محصول باید به سادگی به دست مخاطب برسد و مخاطب بتواند به سادگی از محصول یا سرویس مورد نظر خود استفاده کند. بازاریابی صحیح برای یک سرویس و کاربرد آسان برای مخاطب می‌تواند به طور چشمگیری تجربه‌ی کاربری محصول را بهبود ببخشد.

4-کاربرد پذیری

سرویس شما هرچقدر هم باکیفیت، معتبر و زیبا باشد ولی کاربر نتواند به صورت کاربردی از آن استفاده کند تجربه‌ی خوبی در کاربر ایجاد نخواهد کرد. قرارگیری صحیح دکمه‌ها، دسته‌بندی و ساختار مناسب برای محتوا و قالب‌بندی وبسایت یا برنامه، نام‌گذاری مناسب و صحیح صفحات و… می‌تواند احساس خوبی را به کاربر منتقل کرده و در نتیجه تجربه‌ی کاربری خوبی را در وی ایجاد کند.

5-طراحی ظاهری

طراحی زیبا و دلنواز صفحات، رنگ‌بندی صحیح، آراستگی ظاهری، استفاده از فونت‌های مناسب، بهره‌گیری از المان و تصاویر گرافیکی زیبا و با کیفیت، می‌تواند تجربه‌ی بسیار خوبی را در کاربر ایجاد کند. همانطور که متوجه شده‌اید این موارد را می‌توان UI نامید، بنابراین می‌توان فهمید که UI زیر مجموعه‌ای از UX می‌باشد.

6-در دسترس بودن

محصول یا سرویس شما باید همیشه در دسترس باشد، به عنوان مثال اگر کاربر هنگام مراجعه به یک وبسایت با خطای ۴۰۴ و یا خطای سرور مواجه شود، احساس نامناسبی به وی منتقل خواهد شد. علاوه بر اینها، در دسترس بودن محتوا، سرعت بارگذاری مناسب، و نمایش صحیح سایت در مرورگرهای مختلف نیز در تجربه‌ی کاربری تاثیر قابل توجهی خواهند گذاشت.

چگونه می‌توان سایتی مطابق با اصول UI و UX ایجاد کرد

در یک کلام، به شما می‌گوییم کاربر باید بتواند خیلی راحت به آن‌چه می‌خواهد برسد، چه از نظر محتوا و چه از نظر ظاهر و طراحی رابط کاربری، در طراحی UX یک اصل مهم وجود دارد و آن این است:

کاربر اصلا نباید برای رسیدن به آنچه می‌خواهد فکر کند

چیدمان و نحوه‌ی قرارگیری المان‌های سایت باید به گونه‌ای باشد که کاربر بدون هیچ درنگی به نیاز خود برسد، از چیدمان منوی‌های سایت گرفته تا صفحات و محتوای داخلی، سرعت دسترسی، نمایش صحیح پیغام‌ها، خطاها و… همه‌و‌همه باید به بهترین شکل ممکن در اختیار او باشد.